Enige info over
De Berkel
De belangrijkste c.q. officiële bron van de Berkel ontspringt in de stad Billerbeck
in Duitsland (NRW) aan de voet van de Baumberge op 125 m +NAP.
De Berkel heeft minimaal drie brongebieden, waarvan twee op korte afstand van Billerbeck liggen en een derde een aantal kilometers verderop in de heuvels. De ene bron is een nogal dichtgegroeide vijver. Deze wordt algemeen aangeduid als de 'Berkelquelle'. De tweede bron ligt even verderop.
Het is een natte plek in het bos die vooral begroeid wordt door de bosbies, een grasachtige plant met brede bladeren.
Allemaal niet heel indrukwekkend, maar de wandeling er naar toe is leuk en afwisselend. Deze loopt geheel door het landschapspark dat ten zuiden van Billerbeck langs de Berkel is aangelegd.
De eerste tientallen kilometers meandert de Berkel sterk en oogt ze niet veel
meer dan een beek. Vanaf Stadtlohn verandert de stroom in een kleine
rivier. Na enkele honderden meters op Nederlands grondgebied is bij het dorpje Rekken een zandvang gerealiseerd. Dat is een verbreding, waar het door het snelstromende riviertje meegevoerde sediment kan bezinken. Vanaf daar is de Berkel gekanaliseerd. De Berkel mondt bij Zutphen uit in de IJssel op slechts 4 m +NAP, dus er is een enorm verval tussen de bron en de monding.
De Berkel is een bijzondere rivier. Al vanaf de Middeleeuwen werkt de mens aan de Berkel.
Eerst om hem bevaarbaar te maken en te houden en vanaf de jaren ’30 om overstromingen te verminderen. Met stuwen en sluizen kon de waterstand strak worden geregeld. De Berkel was hierdoor in de loop der jaren veranderd in een rechte eentonige rivier. De kanalisatie van de Berkel heeft de natuur beïnvloed.
Vanaf 2005 wordt de Berkel op verschillende plekken
anders ingericht. Door gewijzigde inzichten op het gebied van watermanagement
en natuurontwikkeling probeert men de laatste jaren de natuur en de rivier weer
de ruimte te geven. Zo is men gestopt met het maaien van de oevers, op enkele
plaatsen is de oever gedeeltelijk weggegraven om de rivier weer enigszins te
laten meanderen en men probeert waar mogelijk de oude riviertakken weer bij de
stroom te betrekken. Om vis weer de gelegenheid te geven de Berkel op te
zwemmen is het de bedoeling dat alle stuwen in de toekomst zijn voorzien van
een vistrap of bypass.
In 2014 is het waterschap Rijn en IJssel (WRIJ), die
verantwoordelijk is voor het beheer van de Berkel in Nederland, de rivier vanaf
Almen naar Zutphen gaan hermeanderen (slingeren) middels het programma Beleef de Berkel. Hierdoor moet het weer een
dynamische rivier worden die, zoals vroeger, door het landschap slingert. Het
verwachte effect is dat het water schoner wordt, het Berkeldal een natuurlijker
aanzien krijgt en er meer ruimte voor de rivier is bij hoog water. Tevens biedt
het ook meer gelegenheid voor recreatie.
Dit project, Beleef de Berkel is nog terug te vinden via de Facebook‑pagina van WRIJ.
In Eibergen zijn begin 2004 drie dammen in twee
oude meanders doorgebroken en zijn er vier replica's van historische
bruggen geplaatst. Ook de oude haven in Eibergen is herbouwd en er zijn nog
steeds twee watermolens te bezichtigen, bij Borculo en in de buurtschap Mallem bij Eibergen.
In Borculo, Eibergen, Lochem en Almen heeft een
groep vrijwilligers vier replica's gebouwd van een Berkelzomp (De Jappe, De Snippe, de Ente en De Fute). Met de boten kan over de
Berkel worden gevaren. En in Zutphen varen de Fluisterboten. Leuk om eens te speuren over de website https://achterhoek.nl/beleef-de-Berkel.
Gemeenten aan de rivier:
In Duitsland: Billerbeck, Coesfeld, Gescher, Stadtlohn
en Vreden
In Nederland: Berkelland, Lochem en Zutphen
Wie liever geen rondwandelingen wil maken, maar lijnwandelingen langs de Berkel en daarmee in minder wandelingen de Berkel wil afleggen, of wie ook het Duitse deel van de Berkel wil bewandelen, kan het Berkelpad bewandelen. Deze is beschreven door Dolf Logeman en tevens in boekvorm uitgebracht.
Alle informatie hiertoe is te vinden op de website Het Berkelpad. De routes zijn vanaf daar, met een link naar https://www.wandelzoekpagina.nl/berkelpad te downloaden.
Het Berkelpad is een wandeling van ruim 150
kilometer in 12 etappes langs de rivier de Berkel, stroomopwaarts van Zutphen naar Billerbeck. Er wordt echter wel op meerdere plekken, ook in Nederland, van de Berkel afgeweken, waardoor je niet geheel langs de rivier loopt. Wel verbinden de etappes de verschillende historische Berkelstadjes met elkaar.
De vereniging
Berkelspaziergang heeft in Billerbeck vanaf het brongebied een wandelroute
langs de Berkel uitgestippeld met speelse en kunstzinnige elementen.
Een slinger in het pad
leidt naar een vijver die van 1923 tot 1961 fungeerde als het plaatselijke
openluchtzwembad.
Opvallend is het beeld
'Badende nr. 1', dat vanaf een steiger een duik lijkt te willen nemen.
De kleurrijke figuur,
inmiddels in meerder gemeenten langs de rivier te vinden, is uitgegroeid tot
handelsmerk van de Berkel.
Verderop is de enige
bewaard gebleven en nog in gebruik zijnde doorwaadbare plaats op warme dagen
een geliefde waterspeelplek voor kinderen.
Voor meer inspiratie over de Berkel zie de website van de 3e Berkelcompagnie: 3e Berkelcompagnie - deberkel.info.
Op deze site is veel informatie te vinden over de Berkel en het Berkeldal, Berkelprocessen, Berkelprojecten (gerealiseerde én geplande) en organisaties die zich bezighouden met de Berkel en de verbetering van de Berkel. Tevens zijn er diverse foto’s en filmpjes te bewonderen, waarvan ik deze prachtige luchtvideo van de Berkel hier uitlicht.
Voor nog meer
achtergrondinformatie zie https://www.natuurlijkachterhoek.org/de-gemeenten/berkelland/berkelland-de-berkel/ en diverse foto’s van
de Berkel hier via Wikipedia.
En voor fietsers kan
deze fietsroute interessant zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten